Nguyên nhân
Miền Tây đang bước vào giai đoạn mùa nước nổi (bắt đầu từ rằm tháng 8 al đến hết tháng 11 al). Giai đoạn này cũng là giai đoạn mà mưa to kéo dài.
Trên 90% cây sầu riêng sẽ bị thối rễ, vàng lá và nặng có thể sẽ chết nếu bị ngập úng mà không được kịp thời xử lý.
Lúc này, đất bị thiếu oxy, đồng thời bị ngộ độc CO2 cùng các độc chất khác, rễ bị “nghẹt” và sau đó bị thối. Hậu quả này làm các loài nấm bệnh trong đất (chủ yếu là Fusarium và Phytophtthora) rất dễ tấn công gây hại cho cây sầu riêng trong và sau mùa lũ. Hiện tượng nghẹt rễ cũng làm cho cây bị “stress”, tổng hợp khí độc (ethylene) bên trong gây ngộ độc, làm lá bị vàng và rụng, đặc biệt sau khi nước rút.
- Khi bị ngập nước, Đất bị úng làm rễ non bị thối, nếu kéo dài, rễ già bị hư hại. Cây ngừng tăng trưởng, có thể bị còi cọc, đậu quả ít, rụng lá, suy kiệt, chết cây….
- Cây sầu riêng đang ra hoa, đậu quả , nuôi trái thì cây sẽ bị rụng hoa, trái trước, sau đó đến lá… trường hợp nặng là suy cây, chết cây
Tuy nhiên, khả năng chịu ngập của sầu riêng còn thay đổi tuỳ thuộc vào:
– Tuổi cây: Cây tơ (chưa cho quả) chịu ngập kém hơn cây trưởng thành hoặc đã trồng lâu năm trên 10 năm.
– Tình trạng cây: Cây đang phát triển sinh khối (ra đọt, phát triển rễ tơ, ra hoa mang quả) phải tiêu tốn nhiều năng lượng dự trữ nên khả năng chịu đựng cũng kém hơn.
– Biện pháp canh tác: Cũng tác động đến khả năng chịu ngập của sầu riêng như bón phân (nhất là khi thừa N và P) trong khoảng một tháng trước khi bị ngập hay mưa dầm làm giảm khả năng chịu đựng của cây rất nhiều
Có 2 mức độ ngập:
- Ngập nặng khi mực nước trong vườn dâng lên cao đến cổ rễ hoặc quá thân. Trước đây, tình trạng ngập chỉ xuất hiện do lũ về ở khu vực đất đồng bằng, Miền Tây hoặc do mưa nhiều, hồ thủy điện xã lũ ở đất vùng cao nhưng gần sông, hồ.
- Ngập nhẹ là khi lượng nước cung cấp cho đất quá nhiều và trong thời gian dài. Ví dụ như mưa liên tục, nước trong mương cao những vườn có kết cấu đất nén dẽ, khó thoát nước.
1. Các bước xử lý
Bước 1: Làm cho vườn cây khô ráo, rút nước NHANH NHẤT có thể bằng cách:
- Đặt máy bơm nước liên tục ra ngoài, kết hợp xẻ rãnh, khai thông cống rãnh thoát nước.
- Thu gom tất cả lá cây, cỏ rác trong vườn kết hợp tỉa bỏ các cành gần mặt đất để vườn cây thông thoáng
- Móc bỏ phần đất lắp cổ rễ, để cổ rễ nằm thoáng trên mặt đất
Bước 2: Phá lớp váng bề mặt
Sau khi nước đã rút, phần bề mặt đất bị đóng váng không thoáng khí. Nếu lớp váng là lớp bùn dày thì dùng cuốc hoặc xẻng cào hết lớp váng ra ngoài, sau đó dùng chĩa 3 răng xơi nhẹ bề mặt đất giúp thoáng khí, giảm tình trạng ngộp rễ. Trong phạm vi từ gốc ra đến hết tán.
Bước 3: Xử lý nấm bệnh trong đất đồng thời bổ sung dinh dưỡng qua lá.
- Dưới gốc: Tiến hành tưới Wey Fast O để diệt nấm, kích rễ, cân bằng và ổn định pH đất, tăng cường sức đề kháng cho cây. Nếu đo độ pH trong đất thấp thì bổ sung thêm pH Wey
Cách tưới: tưới 2 lần cách nhau 5-7 ngày, tưới theo hình chiếu của tán cây, lượng tưới phụ thuộc vào độ rộng của tán và tuổi cây.
- Trên lá:
Đối với cây không mang trái: Phun dinh dưỡng Wey Kelp MS2 + Zinmax trên lá để giảm áp lực cho bộ rễ. Phun Ballad 60WG để ngăn ngừa nấm bệnh trên lá và rễ
Đối với Cây đang mang hoa, trái: Phun chống rụng tức thì Wey Zym A + Zinmax + Ballad 60WG để ngăn ngừa rụng hoa, trái. Kết hợp phun thêm Wey Kelp MS2 thúc đẩy dinh dưỡng qua lá nuôi cây
Chú ý: Không được phun phân bón lá chứa hàm lượng đạm cao trong trường hợp này vì vô tình chất đạm sẽ trở thành thức ăn cho nấm bệnh phát triển và gây hại cho cây nặng hơn. Phân bón lá ngoài việc cung cấp dinh dưỡng nhanh cho cây qua đường lá (vì bộ rễ đã bị hư hại nặng) còn nâng cao sức đề kháng của cây để chống lại nấm bệnh và cung cấp năng lượng cần thiết giúp cây phục hồi nhanh chóng
2. Biện pháp phòng ngừa
Để hạn chế thiệt hại cho vườn sầu riêng do tình trạng ngập úng gây ra, nhà vườn cần có những biện pháp chủ động phòng ngừa.
- Khu vực miền Tây chú ý đê bao, lên liếp, làm mô cao, mặt mô cách mặt nước tối thiểu 1m
- Xẻ rãnh thoát nước áp dụng đối với tất cả các vùng kể cả miền Tây, miền Đông hay Tây Nguyên
- Để cỏ trong vườn để tăng khả năng thoát nước.
- Phòng vi sinh vào mùa mưa 1 năm nên xử lý tưới vi sinh khoảng 3 đợt: đầu, trong và cuối mùa mưa.
- Không nên bón phân hữu cơ chưa hoai mục cho vườn cây vì phân hữu cơ sẽ làm tiêu hao nhiều oxy và khi đất bị ngập úng thì rễ cây sẽ không đủ oxy để hô hấp.
